نمادها (قسمت اول )

نمادها

نمادها مجموعه بسیار گسترده‌ای را زیر پوشش دارند . از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین آنها شروع می‌کنیم و به پیچیده‌ترین و عمیق‌ترین آنها می‌رسیم . این نمادها ، بخصوص در قالی‌هایی که دارای نقوش منظم هستند ،‌ بسیار زیادند . از بین نمادهای ساده ، نمادهایی را داریم که ملهم از زندگی ایلیاتی هستند و از یک یا چندین قسمت ، که با هم ترکیب یافته‌اند ، تشکیل شده‌اند . ترکمن‌ها آنها را «تمغا» و فارس‌ها آنها را «نشان» می‌نامند . این نمادها عمدتاً برای نشان‌دار کردن اشیاء و حیوانی که به کوچ نشینان تعلق داشته ، به کار می‌رفته‌اند .

این نمادها غالباً به صورت درهم و برهم روی سطح قالی‌ها و بخصوص در روی قالی‌های قفقازی ، که از نظم غیر قابل انعطافی که کلاً نقش قالی مشرق زمین گرفتار آن است ،‌ دور مانده‌اند ، پراکنده می‌باشند . از بین متداولترین نمادها ، مردم شناسان از نمادهای زیر نام می‌برند : چوب دو شاخه (باکور bakour) ، مربعی که یک طرف آن باز است (باب یا در) نوک یک تیر (افی هیگ afihig) یا «ساق‌ها» ، «تسین-تا-مانی Tsin-ta-mani» یا نقش «با تندر و با آذرخش» (دو خط زیگزاک موازی که سه گلوله کوچک به صورت مثلث قرار گرفته‌اند ، در روی آنها قرار دارد و این نمادها را غالباً در روی قالی‌های قدیمی ایرانی و ترکی پیدا می‌کنیم) . در این نقش «با تندرو و با آذرخش»، «تمغا» ی چنکیزخان را که دقیقاً از سه گلوله کوچک تشکیل یافته بود ، باز می‌یابیم .

خاطر نشان می‌کنیم که به طور کلی بار معنایی این نشانه و قسمت اعظمی از نمادها هنوز هم در پرده‌ای از ابهام مانده است . نام‌هایی که برای هویت دادن به آنها به کار می‌برند فقط ذارای یک کاربرد سادة توصیفی هستند و هیچ نوع منظوری برای هیچ نوع تحلیلی ندارند . و اینجاست که در مکان کاملاً حساسی قرار می‌گیریم که تخیلات ما ....

آرایش و نقش طبیعی

آرایش و نقش طبیعی

در قالی‌های دو قرن پیش مشرق زمین-که موضوع بررسی ما می‌باشد-دو مقوله را می‌توانیم از یکدیگر تشخیص دهیم که عبارتند از قالی‌هایی با نقش ملهم از طبیعت و قالی‌هایی که دارای نقوش هندسی هستند .

این تقسیم بندی به عناصری که در هریک از دو مقوله وجود دارند و قطعاً در هر دو حالت همانند می‌باشند ، مثل عناصر گیاهی که تقریباً به صورت تغییر شکل یافته‌اش کم و بیش در تمام قالی‌های مشرق زمین پیدا می‌شوند ، کمتر مربوط می‌گردد . درحالی که بیش از هرچیزی با میزان استلیزاسیون ، سلیقة طبیعت گرایانه و مشاهده واقعیت ، که تمامی آنها شدیداً مشهود هستند ، در رابطه می‌باشد .

نقش طبیعی ، ملهم از شاهکارهای ایرانی و ترکی مربوط به قرن‌های شانزدهم و هفتدهم میلادی است که از یک هنر تعلیم یافته و پالایش شده نشأت می‌گیرد . این شاهکارها در کارگاههای درباری و توسط هنرمندان و نگارگران فوق‌العاده‌ای فراهم می‌شده است . این هنرمندان و نگارگران با تزیین گل و بوته‌ای و گیاهی اشکال را به چنان کمالی می‌رسانند که نظیر آنها را در هیچ جای دیگر نمی‌توان بازیافت .

در روی تمام سطح قالی و دریک غنای کامل از تنوع رنگ گسترش پیچیده و انباشته‌ای از گیاهان را ملاحظه می‌کنیم که جزیئات آنها عبارتست از گل‌ها و برگ‌هایی با عالی‌ترن ظرافت‌ها و برگ‌های درخت خرما و نقوش ملهم از گل سرخ ، پیچک‌ها و شاخه‌هایی که به صورت اسلیمی در روی فرش پخش شده‌اند . این تزیین گوناگون ، جزیی ترین مکان قالی زمینه را که به صورت ترنج‌هایی به اشکال مختلف است پر می‌کند (ترنج‌ها معمولاً به شکل کاملاً گرد و یا گردی که به... .

نقش‌ها و نمادها

نقش‌ها و نمادها

مقبولیت عام و گسترش قالی کره‌ای در مغرب‌ زمین پدیدة شگفت‌انگیزی را تشکیل می‌دهد که بیش از 700 سال است تداوم دارد . بدون هیچ نوع تردیدی ، می‌بایست این پدیده را در رابطه با نقوش تزیینی این قالیها دید و علت آن را می‌توان در این عبارت یافت : در قالی ، شکل و اندازه آنها در سطوح دیگری قرار دارد . نقش در قالیها ، عصاره و افاده معنای بسیار نزدیک و صمیمی است که بین هنرمند بافنده و محیطی است که این هنرمند در آن زندگی می‌کند . بنابران ، بین شخص مشرق زمینی و مکان اقامت وی رابطه غیر مستقیمی وجود دارد که «اردمان» آن را به شرح ذیل به زیبایی و موشکافی زیادی تشریح کرده است . منشأ و خاستگاه این رابطه «با وجود اینکه قرنها از زندگی یک جانشینی می‌گذرد ، یادآور یک زندگی گذشته در زیر چادرهاست . آنهایی که چمباتمه می‌زنند ، چهار زانو می‌نشینند و یا به راحتی ، و سادگی روی تشک و متکا می‌خوابند ، نسبت به آنهایی که روی صندلی می‌نشینند و در وری تخت می‌خوابند ، رابطه مستقیم‌تری با زمین دارند . زمین به مثابه یک فضای بسیار بزرگ و خالی ، برای آنها چیزی است که هیچ وجه مشترکی با اطاق‌های ما ندارد اطاق‌هایی که با اسباب و وسایل زندگی و حصاری چون دیوارها ، خصائص طبیعی خود را از دست داده‌اند . همین امر به بهترین وجهی بیانگر آن است که چرا مغرب زمین تولیدات و محصولات قالی دیوار کوب خود را گسترش داده در حالی‌که مشرق زمین توجه خود را فقط معطوف به قالی‌هایی کرده است که اختصاص به کف زمین دارند » .

قالی‌های مشرق زمین توسط مردمان گوناگونی تهیه می‌شوند ، که دارای اعتقادات و باورهای مذهبی همگونی نیستند . ولی همین قالی‌ها که به ... .